Een gebeurtenis van een paar jaar geleden is in mijn achterhoofd blijven plakken. Net als bij de meeste fotoclubs kan iemand die belangstelling heeft om lid te worden, twee keer vrijblijvend komen rondsnuffelen in een bijeenkomst. Er kwam dus een fotograaf verkennen of onze vereniging iets voor hem zou zijn. Ik weet niet meer wat er die dag op het programma stond, maar we hebben hem na die ene keer nooit meer teruggezien. Jammer. Een clubgenoot kwam hem later ergens op een evenement tegen: 'waarom kwam je niet meer kijken?' Wel, hij vond ons te aardig, te lief voor elkaar - bij het geven van commentaar op foto's. 'En daar leer ik niets van', luidde de conclusie. Hij hoorde liever helder beargumenteerde kritiek dan omfloerste verbeterpunten. Aha. 

We bespreken onze fotografie aan de hand van de vier pijlers Beschrijven, Analyseren, Interpreteren en Waarderen uit het onvolprezen boek Over Foto's Gesproken van Brongers en Ophof.

Ik herinner me dat in die tijd de foto centraal moest staan. Je bespreekt immers de foto en niet de fotograaf, was de gedachte. Dat moest voorkomen dat de discussie op de persoon werd gevoerd - of dat lange tenen werden geraakt, voeg ik daar aan toe. In feite gingen we daarmee gevoeligheden uit de weg, tot op het niveau waarop de fotograaf geen rol meer leek te spelen.

De fotograaf (m/v) bepaalt echter onomstotelijk de inhoud van de foto. De fotograaf vertaalt voor ons de vier dimensies van de wereld in een tweedimensionale afbeelding. Hij bepaalt standpunt, uitsnede, tijdstip en focus. Met die middelen ordent en structureert de fotograaf de rommelige wereld en vraagt aandacht voor zaken die anders aan ons zouden zijn voorbijgegaan: KIJK dan! Ik stel, dat de fotograaf als enige verantwoordelijk is voor zijn of haar foto. Hij heeft een keuze, kan de wereld naar zijn hand zetten. Wachten op het juiste moment, een ander standpunt kiezen, veel opnamen maken en veel weggooien. Om te beginnen zélf kritisch zijn. En als dat allemaal niet helpt, denk dan aan de ultieme les van wijlen Karel Maat: “Er is geen excuus, dan maak je hem maar niet”. Je hoort het hem zeggen. Onomwonden, maar wel zo duidelijk. Het advies werd grijnzend in ontvangst genomen, want hij zei het in een al wat geharnaste mentoraatsgroep.

Wat de fotograaf deed of naliet, welke keuzen hij maakte, en waarom, is dus bepalend voor wat we te zien krijgen. Bespreking daarvan is onvermijdelijk. Alleen de foto bespreken helpt de maker maar half.

Kritiek is overigens een volstrekt neutraal woord. Kritiek geven moet geoefend worden, maar kritiek ontvangen evenzeer. Een bespreking van fotowerk gaat niet samen met overgevoeligheid. Het vergt enige moed en misschien een dosis zelfvertrouwen, bij alle betrokkenen. Zolang je de bespreking van een foto integer en inzichtelijk opbouwt en de toonhoogte afstemt op de persoon, kan er bij het geven van een oordeel weinig mis gaan. De drempel voor het inbrengen van foto's blijft dan op aanvaardbare hoogte, ook voor onzekere en zoekende fotografen. En iedereen leert er van.

Hoe bespreekt jouw club foto's? Zijn jullie ook 'aardig' voor elkaar? Welke werkvormen bevallen het best? Hoe voorkom je dat de vierde pijler, Waarderen, achteraan bungelt?

Ik ben benieuwd, reageer op het Forum van de Fotobond bij de topic 'Clubkwestie'.
Voor het boek van Brongers en Ophof 'Over foto's gesproken': kijk op de Bondssite onder Opleiding en Inspiratie. Zeer aanbevolen!

Vriendelijke groet,

Kees Molders

> Reageer op het forum

Met enige schroom moet ik toegeven dat ik me er lange tijd verre van heb gehouden: video-vergaderen. Het V-woord is weer gevallen, nu nog het C-woord zien te vermijden... Een enkele keer videobellen met Whatsapp is het hoogste wat ik tot voor kort heb bereikt. Het voelt kunstmatig, geforceerd, tegennatuurlijk. Ik ben dan ook niet geboren met een smartphone in de hand.

Toch zal ik er aan moeten geloven want ‘deze situatie’ zal nog erg lang duren. Het bestuur van mijn club heeft nu drie keer video-vergaderd en dat was best te doen omdat er geen ingewikkelde vraagstukken op de agenda stonden; het ging zeker in het begin voornamelijk over vervallen bijeenkomsten. En we maken er - anders dan het songfestival en sportrubrieken op televisie - geen Kunst van om de leegte te vullen met dingen die niet doorgaan.

Nu telt voorts, dat een bestuur bestaat uit een overzichtelijk aantal personen. Dat wordt anders als we meer mensen zouden willen ontmoeten. We houden onze normale ledenbijeenkomsten in een multifunctioneel gebouw zoals veel (foto)clubs gebruiken voor hun samenkomsten. We weten dat onze verhuurders studeren op het anderhalve-meter-vergaderen. In de zaal waar we normaliter met ± dertig leden bijeen komen is geen ruimte om met zo’n aantal op dubbele armlengte te zitten. In geen enkele zaal trouwens... Misschien dat het met cursussen mondjesmaat gaat lukken, we zullen zien. Ons mentoraat hebben we uitgesteld, want daar moet je je toch echt gezamenlijk over foto's kunnen buigen.

Nu is het een merkwaardig verschijnsel dat mensen zweren bij iets dat ze goed kennen, of beter: enigszins snappen. Ik hoef u nauwelijks te herinneren aan de onvermijdelijke Canon/Nikon- of Lightroom/CaptureOne-discussies in uw club. Ik vertel u: hetzelfde doet zich voor met video-vergader-software. Ik heb het over de Teams-Slack-Zoom-WhatsApp-Jitsi-discussie. Wat er allemaal niet kán. Nee, deze is veel beter. Nou in déze kun je je scherm delen.

In de praktijk is het vooral een kwestie van zo simpel mogelijk houden: als het kan geen software installeren want daar hebben digibeten een hekel aan - en in jouw club zijn die gegarandeerd aanwezig. Trouwens: iedereen, digibeet of niet, wil liever geen duizend kunstjes maar gewoon met een paar simpele handgrepen in beeld komen en kunnen praten.

Eerst en vooral moet het digikletsen meer vertrouwd gaan aanvoelen.

Mijn club is zeker niet de eerste die noodgedwongen de computer als communicatiekanaal heeft omarmd. Inmiddels hebben we na een vrijdag-avondse oefensessie met de leden een heuse fotobespreek-bijeenkomst gehouden op zaterdag met 28 (!) leden. En dat ging boven verwachting. De te bespreken foto's werden beeldvullend getoond door de regisseur, daarnaast stonden ze op de website. De regisseur gaf sprekers de beurt. Met een béétje ordelijk gedrag is het te doen. En het was goed de clubgenoten weer te zien en te horen. Daar gaan we dus mee door, al zoeken we ook naar geschikte anderhalve meter-ruimtes.

Ik geef ter lering en vermaak onze eerste beginnerservaringen en -fouten, zonder enige twijfel van toepassing op alle platformen:

• Tevoren even oefenen helpt echt; dat geldt niet zozeer voor een ervaren organisator maar meer voor de deelnemers. Dat voorkomt bij de 'echte' bijeenkomst een half uur geklungel, echt waar... Alle software-makers laten in hun demo-filmpjes valselijk zien hoe simpel alles is. Jouw computer wordt echter bestuurd door Murphey, niet door gelikte marketing.
  
  
• Maak een instructie voor de leden.
  
  
• Wijs een regisseur aan die instrueert en spreek-beurten uitdeelt. Dat hoeft niet per se de voorzitter te zijn, misschien liever iemand die handig is met het vergader-programma. Ik geef het grif toe.
  
  
• Als je op je tablet werkt en geen app wilt installeren, kun je vaak via de webbrowser werken. Realiseer je, dat de versies van de desktop en tablet enorm kunnen verschillen. De instructies moet je daarop aanpassen.
  
  
• Als je dit niet eerder hebt gedaan, heb je vast de microfoon en de camera uit staan. Bij zowel PC, tablet als laptop moet je de browser of app toestemming geven om die te gebruiken. Dat zit ergens diep in de privacy-instellingen verstopt. Vandaar dat oefenen...
  
  
• Bij een mobiel apparaat: zet het ding horizontaal. Zo'n smal verticaal beeld oogt niet.
  
  
• Gebruik als het kan een headset of de bij een smartphone geleverde oordopjes-met-microfoon. Dat voorkomt vaak rare echo's en het rondzingen van het geluid.
  
  
• Doe even moeite: zorg voor goed licht op je gezicht, dan kijken mensen niet tegen een donker profiel aan. Jij was toch fotograaf !?
  
  
• Denk nou niet dat iedereen hetzelfde ziet als jij: de een kan een digitaal handje opsteken ('ik wil wat zeggen') maar de ander ziet dat helemaal niet. De een heeft op de PC negen personen in beeld plus een aanwezigelijst, de ander op de tablet slechts drie vergaderaars plus zichzelf, zonder te weten of de anderen hem zien.
  
  
• Enige discipline helpt: microfoon uit als je niet praat. Zeker als je buurman met een boorhamer bezig is.

Er gaat gegarandeerd veel fout, maar na een tijdje gaat het echt lukken. Ik beveel het video-gesprek van harte aan! Doen! Oefen! Wen er maar aan, dit is nog lang niet voorbij... Hoe gaat jouw club om met bijeenkomsten, went het videogesprek al een beetje?

> Reageer op het forum

Ter voorbereiding hebben we uit pure nieuwsgierigheid wat rondgekeken op websites van fotoclubs. De meeste clubs hebben een goed vormgegeven site met veel goede informatie; dat zijn goede introducties van die clubs. Slechts een enkele club is op internet niet te vinden, misschien zijn dat kleine groepjes fotografen. Ons vielen een paar zaken op: technische en inhoudelijke. Geen grap: bij enkele sites meldde onze browser 'schadelijke website, bezoek afgeraden' of woorden van gelijke strekking; we

hebben dat maar niet verder uitgezocht. Bij een andere club was het menu 'alleen voor leden' niet afgeschermd met een wachtwoord; niet dat er iets vertrouwelijks in stond. Oké... die sites worden kennelijk niet echt getest door de makers - of door de leden. Veel sites zijn naar hedendaagse standaard fraai opgemaakt en aantrekkelijk om naar te kijken, andere zijn sinds het tijdperk van lekker klungelen met html en hand-programmeren niet meer aan een opfrisbeurt toegekomen.

Voor wie maak je een site? Ik denk voor passanten, voor mensen die lid zouden willen worden en voor de eigen leden. Door de bank genomen zou ik als aspirant-lid willen weten waar en wanneer de club bijeen komt. Die informatie is vrijwel altijd goed verzorgd. Meestal is met weinig zoekwerk een activiteitenagenda te vinden. Maar basale informatie over hoe groot de club is (huiskamergroep of honderd leden?), wat de contributie is (€35 of €100?) ontbreekt soms. En enkele clubsites melden niets jongers dan augustus 2017, of zo. Het landschap is divers, zal ik maar zeggen.

Het is ook niet makkelijk, je zou maar webmaster zijn van een fotoclub. Iedereen verwacht dat je de site actueel houdt, terwijl maar weinig mensen stukjes aanleveren over de jongste uitstap naar een fotomuseum (met foto's !). En wie houdt de jaaragenda bij? Een webmaster trekt nog wel eens aan een dood paard, lijkt het. Wat gebeurt er als die trouwe tovenaar verhuist en zijn lidmaatschap opzegt, is er dan iemand die weet hoe het werkt? De eerste gedachten zijn er al: het lijkt verstandig om een redactie te hebben als je een actuele en aantrekkelijke site wilt hebben als uithangbord van de vereniging. Kennelijk moet je het technisch beheer overdraagbaar maken en eigenlijk niet aan één persoon overlaten, anders ben je kwetsbaar, als club én als beheerder.

Welke eisen stelt jouw club aan de website, voor wie is die primair bestemd, krijgt hij eigenlijk wel aandacht? Hoe organiseren jullie de inhoud, vormgeving ​en het technisch beheer? Ik ben benieuwd, reageer op het Forum van de Fotobond bij het topic 'Clubkwestie: clubwebsite'.

maart 2020
Kees Molders